Soms ontstaat er helderheid in de stilte. Terwijl ik laatst in de tuin zat, alleen met de avond en mijn gedachten, voelde ik het weer: de behoefte om te schrijven. Niet zomaar, maar om opnieuw het gesprek aan te gaan over hoe we samen ouder worden. Want dat raakt aan alles waar ik in geloof, voor werk, in leef. En vooral: het raakt aan wat we met elkaar kunnen betekenen.
Ik heb besloten om die behoefte vorm te geven in een maandelijkse blog. Met daarna – voor wie wil – een open gesprek in een podcast. Zo schrijf ik eerst mijn gedachten van me af, en nodig ik daarna anderen uit om mee te denken. Samen verkennen. Samen verdiepen.
Er is veel dat mij bezighoudt:
– De verschuiving van ziek & zorg naar gedrag & gezondheid,
– Kritische vragen bij het VPT-beleid en de positie van zorgorganisaties,
– Wat we eigenlijk bedoelen met ‘eigen regie’,
– De kracht van welzijn in het dagelijks leven,
– De verleiding van modellen en methodes die meer over beleid dan over mensen lijken te gaan,
– En vooral de fundamentele vraag: hoe bereid jij je voor op je eigen ouder worden?
Maar laten we beginnen bij het begin: de transitie van ziek en zorg naar gedrag en gezondheid. Niet als een modeterm, maar als een levensvisie die steeds meer betekenis krijgt voor mij.
Ziekte vraagt zorg – maar gezondheid vraagt meer
Lang dacht ik in termen van een duidelijke verschuiving: we moeten van ziekte en zorg naar gedrag en gezondheid. Maar inmiddels weet ik: het is niet het een of het ander. Ziekte vraagt onmiskenbaar om zorg. Om aandacht, nabijheid, deskundigheid. Maar tegelijkertijd is niet iedereen ziek — en is zorg alleen niet voldoende om gezond te leven.
Wat bepaalt onze gezondheid dan wél? Wat maakt dat we ons goed voelen, veerkrachtig blijven, betekenis ervaren? Dat ligt voor een groot deel in ons gedrag. In hoe we omgaan met wat het leven ons brengt. Onze gewoontes, ons netwerk, onze mindset. In de manier waarop we bewegen, eten, denken, voelen en verbinden. Wat verstaan we onder ons Quality of life (QOL). Een klinisch geriater waarmee ik daar onlangs over sprak wees mij op de 3 G’s van gezond ouder worden (Gedrag, Genen, Geluk).
Onlangs ben ik gestart met de leergang psychologie aan de HOVO, en heb net de module gezondheidspsychologie afgerond. Die heeft mij nog sterker doen beseffen hoe gedrag, persoonlijke coping strategieën en kwetsbaarheden ons dagelijks functioneren beïnvloeden. Het gaf me taal en theorie bij wat ik in de praktijk al lang voelde: dat gezondheid niet begint bij ziekte, maar bij het dagelijks leven.
Gedrag en gezondheid als gedeelde verantwoordelijkheid
Gedrag en gezondheid liggen niet alleen in handen van het individu. Ze leven in onze gezinnen, buurten, systemen. We kunnen niet volstaan met het wijzen naar mensen en zeggen: “jij moet gezonder leven.” We hebben structuren te bouwen waarin gezond gedrag makkelijker wordt. Waarin zingeving en verbondenheid net zo belangrijk zijn als medische diagnoses.
Het vraagt om een nieuwe kijk. Niet alleen op wat gezondheid is, maar ook op wie er verantwoordelijk voor is. En vooral: hoe we dat samen kunnen dragen.
Het Volledig Pakket Thuis (VPT) is bedoeld om mensen langer thuis te laten wonen met passende zorg, maar in de praktijk zie ik dat het risico bestaat dat we het gaan inzetten als zorgproduct in plaats van als uitnodiging tot mensgericht samenspel. Alsof het vooral gaat om het goed organiseren van zorg, terwijl het juist zou moeten gaan over het goed organiseren van leven — in verbinding met de wijk, met welzijn, met zingeving, met beweging, met elkaar. Juist daarin ligt de essentie van de beweging van ziek & zorg naar gedrag & gezondheid: het vraagt om een bredere blik en gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Huishoudelijke hulp is meer dan schoonmaak – het is ook bewust kiezen, verbinden, nabij zijn
Een tijd geleden zag ik op het NOS Journaal een fragment over een ouder echtpaar dat huishoudelijke hulp aanvroeg. Ze voelden zich bijna vernederd door het feit dat ze moesten laten zien hoe ze opstonden en bewogen. Ik snap dat gevoel. Tegelijk dacht ik: dit is geen vorm van controle, maar een manier om echt te begrijpen wat iemand nodig heeft. Niet alleen voor de gemeente, maar juist ook voor degene die de ondersteuning aanvraagt.
Want zorg aanvragen doe je niet zomaar. Het is geen kwestie van gemak, maar vaak het resultaat van een persoonlijk proces. Van durven erkennen: ik red het niet meer alleen. Dat vraagt moed. En bewustzijn. Het vraagt dat je jezelf afvraagt: waar heb ik hulp bij nodig? Waarom? En wat betekent het voor mijn dagelijks leven als die hulp er komt — of niet komt?
In dat licht is het gesprek bij de aanvraag geen keuring, maar een kans om samen te verkennen hoe iemand het beste ondersteund kan worden. En die ondersteuning gaat veel verder dan een schoon huis. Het echte verschil wordt gemaakt wanneer een huishoudelijke hulp niet alleen poetst, maar ook ziet, hoort, verbindt. Wanneer zij een boodschap meeneemt, vraagt hoe het gaat, of signaleert dat iemand zich terugtrekt. Die menselijke blik, dat is goud waard.Niet ‘of-of’, maar ‘en-en’
Als we ouder worden, hebben we niet alleen behoefte aan minder klachten, maar aan méér leven. En dat vraagt om een integrale benadering. Niet óf zorg, óf welzijn. Niet óf gedrag, óf systeem. Maar het geheel. Het samenspel. Het weefsel van relaties, betekenis, veerkracht, en ja – soms ook medische zorg.
We moeten oppassen dat we ons niet verliezen in methodieken en modellen. Dat we niet allemaal tegelijk de “nieuwe schijf van vijf” overnemen omdat het zo lekker herkenbaar voelt. Want ook dat is slechts één manier van kijken. Niet de enige. Niet de waarheid.
De kracht zit in het open blijven. In het blijven luisteren, leren, meebewegen. Samen werken en samen doen om zo samen te leven
Een uitnodiging tot gesprek
Volgende maand schrijf ik verder over de rol van welzijn in de thuissituatie — en waarom ik denk dat we de huishoudelijke hulp opnieuw mogen waarderen, als sleutelpersoon in het zelfstandig en betekenisvol ouder worden.
Maar eerst ben ik benieuwd naar jou.
👉 Wat roept dit verhaal bij je op?
👉 Wat betekent ‘gezondheid’ voor jou, buiten de muren van de zorg?
Wil je hierover met mij in gesprek in de podcast? Laat van je horen via mijn website of LinkedIn.
Want samen ouder worden — dat is iets dat ons allemaal aangaat.
En daar mogen we best wat vaker over praten. Met aandacht, met lef, met elkaar.
